Investeren in landbouw en landbouwgronden in Roemenië 

De republiek Roemenië ligt in het zuidoosten van Europa aan de Zwarte Zee. In het zuiden vormt de Donau de grens met Joegoslavië en Bulgarije. De Donau is , na de Wolga , de langste rivier van Europa. In het noorden grenst Roemenië aan de Sovjet-Unie, in het westen aan Hongarije. Roemenië bestaat uit een zestal grote landstreken. In het zuiden van het land ligt in het stroomgebied van de Donau het laag gelegen grote landstreek Walachije. De Donau heeft vele zijrivieren. De bodem is daar erg vruchtbaar. In deze streek is veel akkerbouw. De belangrijkste producten zijn maïs en tarwe. Meer bepaald Dolj was vroeger een to provincie v.w.b. graanteelt en groenteteelt (bron instituut statistiek - studie PBS Worldwide bvba). Als men gaat investeren in Roemenie dan moet men deze streek zeker bekijken. Investeringen in landbouw en landbouwgronden in Roemenie lonen zeker de moeite. 

Beleggers storten zich op landbouw 

Vooral de recente voedselcrisis heeft de toegenomen belangstelling voor het beleggen in landbouwgrond aangewakkerd. De voedselprijzen op de wereldmarkt zijn vanaf begin 2007 flink gestegen, soms met tientallen procenten. Met name rijst, maïs en graan zijn scherp in prijs gestegen. Er worden verschillende oorzaken genoemd voor het ontstaan van de voedselcrisis, zoals de gestegen vraag naar voedsel uit opkomende economieën als China en India, de gestegen prijs van brandstof en kunstmest en tegenvallende oogsten als gevolg van de klimaatverandering. Ook het gebruik van biobrandstof wordt genoemd. 

Landbouwgrond wordt namelijk ook ingezet bij de vervaardiging van biobrandstof. Daarnaast hebben zwaar gesubsidieerde voedselproducten uit westerse landen de ontwikkelingslanden overspoeld en de lokale voedselproductie ondermijnd. 

De hoeveelheid grond is nu eenmaal beperkt. Met name de hoeveelheid vruchtbare landbouwgrond in een gunstig klimaat is schaars. Door de groei van de wereldbevolking en de welvaart en door een grotere vraag naar bio-energie zal de vraag naar landbouwgrond alleen maar gaan toenemen. 

De aarde wordt daarom vakkundig afgekamd op zoek naar potentiële landbouwgronden. Vooral Oost-Europa heeft het potentieel om zich te ontwikkelen tot de graanschuur van Europa. Daarnaast kan de opbrengst van de landbouwgronden nog worden verhoogd door efficiëntere landbouwtechnieken, door slimmer bodemgebruik en door een verbetering van de logistiek en opslagplaatsen. Grotere oogsten hebben vervolgens tot gevolg dat de grondprijs in waarde zal stijgen. Het is daarbij van belang dat de beleggingen duurzaam zijn en dat het ontginnen van nieuwe landbouwgronden geen negatieve effecten heeft op het klimaat. 

Grondgebruik 

Van de totale oppervlakte van Roemenië, 23,8 miljoen hectare, wordt 28 % ingenomen door bossen en wordt meer dan 60 % voor landbouw gebruikt. Van het landbouwareaal is ongeveer 1/3 permanent weiland en bijna 63 % is akkerland, op meer dan de helft waarvan graangewassen, voornamelijk maïs en tarwe, worden geteeld. Verder wordt één tiende gebruikt voor de teelt van oliehoudende zaden. Vernieuwing van wijngaarden heeft het areaal met blijvende teelten niet doen toenemen (minder dan 4 % van het landbouwareaal). 

Ondanks alles zijn er steeds meer Roemeense ondernemers die land huren van tientallen grondeigenaren en daarmee grotere professionele akkerbouwbedrijven opzetten. Dit gebeurt vooral in de Donauvlakte, een uitgestrekt en van nature zeer vruchtbaar akkerbouwgebied in het Zuidoosten van Roemenië. Dit is het gebied van de zwarte aarde met een van nature hoog humusgehalte. Het is een onafzienbare vlakte met her en der kleine dorpen, die via aarsrechte wegen met elkaar verbonden zijn. De enorme graansilo's getuigen nog van de grote bedrijfsstructuur van decennia geleden. Het gematigde landklimaat met zeer warme zomers en koude winters zorgt voor een andere en vaak ook lagere ziekte- en plaagdruk dan in Nederland, met veel minder schimmelaantastingen. Vroeger lagen in dit gebied de zeer grote 

coöperaties van elk tientallen duizenden hectare grond. Deze coöperaties konden beschikken over een uitgebreid irrigatiesysteem dat na de revolutie letterlijk in elkaar is gestort. De gemiddelde bedrijfsgrootte van de nieuwe akkerbouwers ligt rond de zevenhonderd hectare. 

De gangbare gewassen zijn tarwe, gerst, zonnebloemen, bonen en lucerne. 

De biologische landbouw in Roemenië staat aan het begin van haar ontwikkeling. In april 2000 heeft de Roemeense overheid biologische landbouw door middel van wetgeving geïnstitutionaliseerd, maar er bestaat nog geen officieel erkende controle-organisatie voor biologische producten. De controles worden nu nog uitgevoerd door internationaal 

werkende organisaties uit West-Europa. Op dit moment zijn er naar schatting enkele tientallen biologisch werkende akkerbouw- en groenteteeltbedrijven. De grotere akkerbouwbedrijven hiervan beslaan gemiddeld wel 500 hectare. De drijfveer om biologisch te gaan werken komt deels voort uit het bewustzijn dat niet dezelfde negatieve effecten van te intensieve landbouw, zoals in West Europa, herhaald moeten worden. Echter, ook uit het ontbreken van koopkracht van de boeren is een stimulans. Het ontbreekt hen eenvoudig aan de middelen die nodig zijn voor het gebruik van dure kunstmest en bestrijdingsmiddelen. 

Steunmaatregelen voor investeringen in Roemenie en investeren in landbouwgronden 

De Europese landbouwsteun is voor Roemenië een van de voornaamste voordelen van de toetreding tot de Europese Unie. Ongeveer 35 procent van de actieve bevolking werkt er in de landbouw. Tussen 2007 en 2013 heeft Roemenië recht op 5,5 miljard euro directe betalingen aan boeren en 8 miljard euro voor plattelandsontwikkeling. 

Maar het geld komt niet terecht bij de arme boeren. Van de steun voor 2007, die dit voorjaar wordt uitbetaald, wordt 400 miljoen euro uitgedeeld in verhouding tot de oppervlakte die elke boer bewerkt. Per hectare betaalt de EU ongeveer 50 euro, een bedrag dat langzaam zal stijgen tot 200 euro in 2013. In 2011 bedraagt deze basissteun 87 Euro per hectare.

Volgens de Europese regels moeten aanvragers minstens een hectare bewerken. In Roemenië zijn bijna 3 van de 4,5 miljoen boerderijen kleiner dan een hectare. Sommige van die boeren hebben hun percelen samengevoegd om in aanmerking te kunnen komen. Maar ook dan loont het nauwelijks de moeite. 

Een bijkomend probleem is dat het geld wordt overschreven op een bankrekening. Veel boeren moeten naar de stad reizen om het geld te innen. Dat kost hen algauw 10 euro.

Uiteindelijk werden er in 2007 in Roemenië 1,2 miljoen aanvragen ingediend. De Roemeense overheidsinstantie die het geld moet verdelen, had eind april nog maar 70 van de 400 miljoen euro overgemaakt. Tot eind juni kan er nog geld naar de aanvragers gaan; alles wat dan niet is uitgegeven, gaat terug naar Brussel.

Voor 2008 zijn er nog maar 700.000 aanvragen ingediend. Ook daarvoor is de deadline juni. De Roemeense overheid zegt dat meer en meer boeren samenwerkingsverbanden aangaan. Maar veel kleine boeren vinden het ook gewoon de moeite niet meer.

Net als in andere Europese landen gaat ook in Roemenië het meeste geld naar rijke boeren. Critici van het Europese landbouwbeleid zeggen dat de Europese Commissie stilletjes de kleine boeren wil doen verdwijnen. Met name in Roemenië zou dat de productiviteit gevoelig kunnen opkrikken. 

Intussen verstrekt de Europese Unie ook de indirecte landbouwhulp, via projecten voor plattelandsontwikkeling. Het geld van de zogenaamde tweede pijler gaat onder meer naar wegen in landbouwgebieden, de modernisering van boerderijen en investeringen in installaties die toelaten een grotere toegevoegde waarde te geven aan landbouwproducten. Er is ook starthulp voor jonge boeren en bijstand voor boeren in streken waar landbouw moeilijker is, zoals in de bergen. 

Er is een gemiddelde investeringssteun van 50% op de investeringsprojecten. 

Bedrijfsstructuur 

De privatisering en herverdeling van landbouwgrond betrof ongeveer 5 miljoen inwoners en leidde tot een versplintering van het grondbezit, zodat de gemiddelde omvang van de bedrijven tot minder dan 2 ha akkerland en tot minder dan 3 ha in totaal zakte. De feitelijke structuur van de landbouwbedrijven is echter minder versnipperd dan het grondbezit. Naast de zelfstandige landbouwers (58 % van het landbouwareaal) zijn er de niet-geprivatiseerde voormalige staatsbedrijven (12 % van het landbouwareaal), landbouwersverenigingen met rechtspersoonlijkheid, waarin individuele eigenaars zijn gegroepeerd (12 % van het landbouwareaal en bedrijven, met een gemiddelde oppervlakte van 451 ha) en familiale samenwerkingsverbanden zonder rechtspersoonlijkheid waarin familieleden gezamenlijk hun grond bewerken (8 % van het landbouwareaal en bedrijven, met een gemiddelde oppervlakte van 103 ha). Thans levert de privé-sector ongeveer 85 % van de landbouwproductie. 

Vooruitzichten 

Roemenië ondersteunt momenteel de markteconomisch gerichte herstructurering van de landbouwsector. Wat het grondgebruik betreft, worden alleen kleine wijzigingen verwacht. De zelfvoorzieningsgraad voor graan zal waarschijnlijk stijgen en Roemenië zal zijn positie als netto-exporteur kunnen verstevigen. Voorts wordt verwacht dat de pluimvee- en varkensstapel zich enigszins zal herstellen aangezien de productie door een toenemende binnenlandse vraag en de beschikbaarheid van graan op de interne markt zal worden aangezwengeld. De zelfvoorzieningsgraad voor de landbouwsector als geheel zal licht stijgen en er mag een positieve handelsbalans worden verwacht voor voedingsmiddelen. 

Ondanks de problemen die Roemenië op dit moment kent, biedt het land goede mogelijkheden, met name voor biologische akkerbouw, gezien de vruchtbare uitgestrekte Donauvlakte, het klimaat, de ligging aan de Zwarte Zee en de lage kosten. Het kan daarmee in de nabije toekomst bijvoorbeeld grootschalig biologisch graan telen voor de West-Europese biologische veevoederindustrie. Deze zal gezien de uitbreiding van de biologisch dierlijke sector in de nabije toekomst veel grondstoffen nodig hebben. Door de ruimte in het land is het overigens ook niet ondenkbaar dat er op den duur een concurrerende biologische dierlijke sector ontstaat, welke dan kan beschikken over eigen goedkope grondstoffen. 

De prijzen van de landbougronden in sommige streken gaan 3 to 4 maal zo duur worden in de volgende jaren en zullen stagneren op 6000 Euro/hectare. Dit kan een goede belegging zijn. 

Contacteer mij  voor project support en offertes landbouwgronden en bedrijfsoprichting: 

Freddy M.E. Jacobs 

frjacobs@telenet.be